Zakończenie współpracy z gminą Nowa Słupia stało się też początkiem nowego projektu, którego realizacja zakłada uniknięcie błędów popełnionych w fazie koncepcyjnej i organizacyjnej CK-A.

Już w roku 2017 podjęliśmy współpracę z Lokalną Grupą Działania Krzemienny Krąg i gminą Kunów celem inicjacji działań rewitalizacyjnych na terenie dawnej walcowni żelaza w Nietulisku Dużym nad Kamienną. Jednym z tych działań jest restytucja idei Świętokrzyskiego Centrum Archeologii Doświadczalnej w ramach projektu nazwanego "Żelazną Kolebką".

 

Rejon tzw. wyspy na terenie dawnego zbiornika wodnego zasilającego koła byłej walcowni w Nietulisku Fabrycznym - miejsce realizacji części działań w ramach projektu "Żelazna Kolebka". Fot. A. Przychodni

Wykorzystanie walorów przyrodniczych i wynikających z ukształtowania terenu północno – zachodniej części zespołu w Nietulisku może nastąpić poprzez stworzenie w tym miejscu starożytnej osady hutniczej z okresu wpływów rzymskich, która będzie realizowana wyłącznie przy użyciu sił i środków dostępnych w starożytności, bez wykorzystywania współczesnych narzędzi. Zakłada się że budowa ta realizowana będzie przez około 10 lat przez pracowników oraz wolontariuszy ale także zwiedzających, dla których byłyby one formą warsztatów, umożliwiających praktyczne zaznajomienie się z antycznymi technologiami oraz życiem codziennym ludności zamieszkującej te tereny 2000 lat temu. Wraz z rozbudową osady oraz powiększanym zapleczem i możliwościami "produkcyjnymi" planowane jest zastąpienie całości wyposażenia, pierwotnie bazującego na sprzęcie będącym w dyspozycji ŚSDP rekonstrukcjami opartymi w 100% na antycznych technologiach jak np. samodzielnie pozyskanym żelazem czy przygotowanymi tekstyliami.

Poza walorami turystyczno-edukacyjnymi (nie ma w tej chwili na świecie obiektu powstającego z podobnie restrykcyjnym zachowaniem historycznej technologii z tego okresu), koncepcja ta niesie za sobą ogromne wartości badawcze dla nauk historycznych, umożliwiając naoczną obserwację procesu powstawania osady w warunkach jakie panowały w pierwszych wiekach po Chrystusie. Stanie się ona bowiem prawdziwym poligonem archeologii doświadczalnej umożliwiającym weryfikację istniejących koncepcji historyków i archeologów.

Nie będzie to zatem kolejny, podobny do już istniejących „skansen archeologiczny” a swoista „rekonstrukcja budowy starożytnej wioski”. Dla osób zwiedzających będzie to miejsce umożliwiające autentyczne „dotknięcie” antyku i panujących w tym okresie warunków życia codziennego.

Obecne walory krajobrazowo – przyrodnicze Nietuliska w części północno-zachodniej zespołu są bardzo zbliżone do „Iron Age Village” odtworzonej w miejscowości Lejre na Zelandii (Dania), gdzie od lat funkcjonuje jeden z ważniejszych ośrodków archeologii eksperymentalnej w Europie. Układ przestrzenny i zróżnicowanie odtworzonych w Lejre struktur można po części przenieść w realia Nietuliska nad Kamienną.

Lejre - Iron Age Village. Jedno ze źródeł inspiracji dla rewitalizacji zespołu w Nietulisku. Fot. A. Przychodni